Bundan birkaç gün önce kuruluşunun 106. yılını andığımız 28 Mayıs Azerbaycan Bağımsızlık Günü, Azerbaycan ile birlikte dünyanın birçok bölgesinde resmi olarak kutlandı. Bu seneki kutlamaların en anlamlısı Azerbaycan’da Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in de katıldığı kutlama oldu. Bahsettiğim kutlamada ne dev organizasyonlu resmi tören ne de büyük etkinliklerin yapıldığı gösteriler vardı. Program, Cumhurbaşkanı Aliyev’in Hocalılar ile görüşmesi şeklinde gerçekleşti. Ancak bu görüşme sıradan bir görüşme değildi. Bu, 32 yıl önce soykırım ve esaret hayatına rağmen Hocalı’dan çıkmayı başaran bir avuç Azerbaycan Türkünün yeniden Hocalı’da buluşmasıydı. Evet, 32 yıl sonra Hocalılar tekrardan vatanlarına dönmüştü. 26 Şubat 1992 yılında Hocalı’da yapılan büyük bir soykırım ve bu soykırımdan Şubat soğuğunda dağlar ve nehirlerden gizli yollardan çıkmayı başaranlar ya da o gece Hocalı’dan çıkamayıp Ermeni esaretinde her türlü işkenceyi tattıktan sonra Azerbaycan Devleti’nin kurtardığı o insanlar, 28 Mayıs 2024 yılında kendi vatanlarına dönmüşlerdi. Dönen Hocalılar, 32 yıl sonra Hocalı'ya ayak basan ilk sivillerdi.
Karabağ’ın her karış toprağı vatandır ve vatanın her parçası azizdir, kutsaldır. Ancak Azerbaycan Türkleri için Hocalı’nın yeri bambaşkadır. Hocalı adını her duyduğunda Azerbaycan Türklerinin gönlü sızlar, gözleri dolar. Özellikle o dönemi yaşayan nesil için Hocalı ağır bir travmadır. Ama artık “Hocalı” adı acı ve soykırım ile değil, güzelliğiyle anılacaktır. Çünkü artık Hocalı Azerbaycan’dır!
Öncelikle bu süreçten bahsetmek istiyorum. Azerbaycan’ın 27 Eylül 2020 tarihinde başlattığı Karabağ’ı kurtarma operasyonu sonucunda Karabağ’ın büyük bölümü işgalden kurtarılsa da küçük bir kısmı Rus kontrolünde bırakıldı. İşte Hocalı, Ruslara bırakılan o bölgenin içinde kaldı. Azerbaycan, Hocalı’yı 3 yıl sonra, 19 Eylül 2023’te başlatılan bir günlük antiterör operasyonundan sonra kurtardı. Hocalı kurtarıldıktan sonra derhal hızlı bir şekilde Azerbaycan Türklerinin geri dönüşü için çalışmalar başlatıldı. Hocalı, diğer şehirler gibi değil; hem sembolik olarak bu şehrin bir anlamı var, hem de buraya ve buraya yakın bölgelerde Ermeniler yaşadıkları için bölge mayınlanmamıştı. Bu sebepten Hocalı alındıktan sonra hemen altyapı çalışmaları ve evlerin yeniden inşasına başlandı. İnşa sırasında Ermeniler tarafından tamamen yıkılan evlerin sahiplerine Azerbaycan Devleti yeni binalar yaparak evleri teslim etti. Ancak evleri tamamen yıkılmamış olan kişilere ise aynı o evin yerinde, o evin temelleri üzerinde yeni evler yaparak sahiplerine verildi. Evlerini kaybedenlere ise yeni katlı binalar yapılarak Hocalıların hizmetine sunuluyor. Hocalı’nın güncel nüfusu 9.100 olmasına rağmen ilk etapta Hocalı’da 12.000 kişilik bir şehir yapılması planlanıyor. Hem stratejik öneme sahip kara ve demir yollarının buradan geçişi, hem şehirde bulunan havaalanı, hem de Karabağ’ın kalbinde yer alarak tüm şehirler ile olan bağlantısı Hocalı’yı çok önemli bir konuma oturtarak gelecekte buranın çok daha büyüyeceğinin işaretini veriyor.
Hocalı'daki çalışmaların bir kısmı bitip oturulacak hale gelince, 28 Mayıs Bağımsızlık Günü'nde Hocalı'ya ilk etapta 24 aile, 88 kişi göç ettirildi. Karabağ’ın diğer şehirlerinde olduğu gibi altyapı ve evler hazır oldukça burada aşamalı şekilde ailelerin göç ettirilmesi devam edecektir.
8 ay önce Azerbaycan ordusu ilk girdiğinde harabe olan Hocalı’da şimdi binalar ve evler yükseliyor, Hocalı’ya hayat yeniden dönüyor. Karabağ’ın diğer şehirlerinde olduğu gibi Hocalı’da da işgalden sonra birkaç ev hariç taş taş üstüne konulmamış, aksine var olan evler ve altyapı tesisleri darmadağın edilmişti. Yani tarih boyu olduğu gibi onlar berbat etmek için var oldukları gibi biz Türk Milleti olarak imar etmek için çalışırız. Allah kıyamete kadar bizi bu hak davasından ayırmasın. Amin.
