Amerikan okullarında ‘Ant’

“Türküm, doğruyum…” diye başlayan öğrencilerin ant metni memleketimizde son yıllarda tartışma konusu oldu. Danıştay’ın kararından sonra yine öyle bir dönemdeyiz.                

Tartıştığımız konularda dikkatlerimizi başka ülkelere çevirmek âdetimizdir. Filan ülkede şöyle, falan ülkede böyle…

Bazıları “Ant sadece Kuzey Kore’de var” diyor…

ABD’de ilk, orta, lise, okulların hemen hepsinde sabahları öğrenciler topluca ant içerler. Uygulama şöyledir: Her sabah ilk ders başladığında, bir öğrenci sekreterler odasına gider. Okuldaki birçok işi kotaran odadır orası. Öğrenci orada okul içine yayın yapan mikrofondan andı okumaya başlar, bu sırada sınıflardaki öğrenciler ayağa kalkar, sınıftaki bayrağa doğru döner, sağ elleri kalplerinin üstünde, sınıftaki hoparlörden yayılan andı hep bir ağızdan tekrarlarlar. Her öğrenci ders yılı içinde bir kere bu andı okumak üzere seçilir, hazırlanır, görevli olduğu sabah sekreterler odasına gider, andı okur. Sınıftaki öğrenciler ant sırasında ayağa kalkmaya zorlanamaz, kalkmayanlara kalk denmez, isterlerse kalkarlar, katılırlar, istemezlerse yerlerinde otururlar. Yahut ayağa kalkar ama ellerini kalplerine koymazlar ya da ayağa kalkar, sadece dinlerler, ağızlarını açmazlar. Kendi bilecekleri iş. Öğrencilere bu konularda karışılamaz ama bu küçük tören her sabah sınıflarda yapılır.

Bununla beraber eyaletler arasında farklılıklar da vardır. Bazı eyaletlerde ebeveynin yazılı izni istenir. Ana babanın, çocuğunun bu ant içmeye ‘katılmamasını’ istemek hakkı vardır. Bazı eyaletlerdeki okullarda ant içme ayda en az bir kere, bazı eyaletlerde haftada bir kere yapılır. Bazı eyaletlerde ise ilkokulda her gün, ortaokul ve lisede haftada bir gün yapılır. Bugün sadece 4 eyalette ant töreni yoktur.

Eğitim hayatında zaman zaman tartışılan bir konudur, uygulama farklılıkları görülür ama gördüğünüz gibi hâli hazırda 50 eyaletin 4’ü hariç ABD okullarında ant vardır. Şunu da söyleyeyim, ABD’nin andı sadece okullarla sınırlı değildir;  Kongre’nin iki kanadının da günlük oturumları, illerde, ilçelerde mahallî yönetim birimlerinin oturumları, pek çok dernek toplantıları daima bu ant ile başlar. Yani sadece ‘öğrenci andı’ değildir, ‘büyükler’ de söyler. Hâzirun ayağa kalkar, sağ elini kalbine koyar ve hep bir ağızdan okur. Kalkmayana, okumayana da karışmazlar.

Gelelim ant metnine. 1892’de yazılmıştır. Birkaç defa değişiklik geçirmiştir, son değişiklik 1954 yılında olmuştur. Şöyle çevirebiliriz: “Allah’ın himayesinde, herkes için adalet ve hürriyet vaat eden Amerika Birleşik Devletleri’nin, bayrağına ve bölünmez cumhuriyetine sadakat göstereceğime söz veririm.”

Ant metnine ilk ses yükselten 50’li yıllarda Yahova Şahitleri olmuştur, “Bayrağa yemin etmek putperestliktir, bizim inancımızda Allah’tan başkası adına yemin edilmez.” demişlerdir.

1954’teki son değişiklikte ilâve edilen “under God=Allah’ın himayesinde” ibaresi en fazla eleştiri alan bölümdür, ‘lâikliğe aykırı’ olduğu gerekçesiyle şahıslar tarafından yıllar içinde açılmış birkaç dava vardır.

Amerika’da iki çocuk büyüttüm. İlkokuldan itibaren New Jersey eyaletinde okudular. İlk ve orta dereceli okullarda ne olup bitiyor on iki sene boyunca takip ettim. Her gün ant içme töreni vardı. Onlar liseyi bitirdikten yıllar sonra, 2015’te, tam da mezun oldukları okuldan da bir dava açıldı. Bir öğrenci ve Amerika Hümanist Derneği birlikte mahkemeye başvurarak ant metnindeki “Allah’ın himayesinde” ibaresine itiraz ediyor, kaldırılmasını istiyor, bu ifade ile Allah’a inanmayanlara ikinci sınıf vatandaş muamelesi yapıldığını ileri sürüyordu. New Jersey eyaleti Yüksek Mahkemesi hâkimi bu görüşü kabul etmedi ve “Ant metnindeki Allah’ın himayesinde ifadesi Allah’a inanmayanların inanmama hakkını ihlâl etmez, kaldırılması gerekmez.” deyip paraların üzerindeki “In God we trust=Allah’a güveniriz” ibaresini, ayrıca başkanların yemin merasimlerinde  “So help me God=Allah yardımcım olsun” diyerek ve yine bütün hitâbelerinde “God bless America=Allah Amerika’yı korusun” diyerek sözü bitirmelerini hatırlattı.

ABD’de kimilerini rahatsız eden kelime ‘Allah’ kelimesi. Bizim ant metnimizde de kimilerini en fazla rahatsız eden kelime ‘Türk’ kelimesi! ‘Türküm!’ demeyi kaldırıversek, rahatlayacaklar! Ant metnimize bakıyorum, ‘Türk’ kelimesinden başka ‘suçlu’ bir kelime yok! Doğru olmak, çalışkan olmak, büyüklerini saymak, küçüklerini sevmek, yükselmek, ileri gitmek… Bunlara itiraz eden olabilir mi? Bütün bu güzel vasıfları ‘Türk’ bozuyor!

Yukarıda söz ettiğim Amerika Hümanist Derneği’nin sloganı şudur: “Allah olmaksızın iyilik” Bizde de  “Türk olmaksızın Türkiye” isteyenler mi var? Sayın Cumhurbaşkanı sık sık ‘Râbia’ işareti yapıyor. Dört parmaklı bir sembol: Tek millet, tek vatan, tek bayrak, tek devlet. Buradaki “tek millet” Türk milleti değil midir? Alternatif bir kelime mi var?

‘Türk’ kelimesine itirazı olanlar ya ‘Türk’ün ne demek olduğunu bilmiyordur, ya da ‘Türk’e garezleri vardır.