Sosyal medya, büyük veri, büyük resim, büyük abi

Temel bilim ve günümüz aydınlarıyla ilgili bu üçüncü yazım olacak. Konu çok hayati, kritik ve güncel…

Bir o kadar da benim asıl bilim dalımın konusu.

Geçtiğimiz haftalarda Facebook’un CEO’su Zuckerberg topladığı verileri, çeşitli devlet medyalarıyla paylaştığını kabul etti.

Özür de diledi!!!

Hata yaptım da dedi…

Bu ne demek biliyormusunuz?

Yeni çağ, yeni bilim, büyük resim, büyük veri….

George Orvell 1984 romanında ‘Big Brother’ (Büyük abi) kavramından bahsetmişti…

“Büyük abi bizi gözetliyor..” George Orvell’in 1984’deki kurgu dünyası maalesef bu gün gerçek oldu.

Her gün büyük abi için veri üretiyoruz..

Nasıl mı?

Seyahat ediyoruz ya. Yanımızda şehir kartlarımız var. Her basışımızda yer ve seyahat bilgisi beyan ediyoruz. Bu büyük veri içinde bir gün hiç gitme alışkanlığımız olmayan bir yere gitmemiz ‘özel veri’.

Peki aynı gün, aynı saat aralığında kimler o hiç alışkanlığı olmayan adrese gitti?

Cep telefonlarımız var.  Konuşuyoruz; GPS verisi yolluyoruz; mesajlaşıyoruz; sosyal medyaya giriyoruz. Hepsinde de spesifik (özel) veri yolluyoruz.

Sosyal medyaya giriyoruz dedim ya..

Arkadaşlarımızı ekliyoruz; resimler yolluyoruz; mesajlaşıyoruz. Dünya ve ülkedeki networkümüz bu sayede açıkça belli. Beğeniyoruz, üzülüyoruz, kızıyoruz…

Büyük veri.

Hem de çok büyük.

Gün boyu kapalı ve açık devre kameraların altında geziyoruz.

Alışveriş kartlarımız var. Marketlerde üç kuruş indirim alabiliriz umuduyla  tüm tüketim anlayışlarımızı öğretiyoruz.

Ne kadar et yeriz?

İçki içer miyiz?

Sigara içer miyiz?

Hangi markayı tercih ederiz?

Hangi parfümü kullanırız?

Hangi filime gideriz?

Hangi kanalı seyrederiz?

Hatta hatta hangi tuvalet kağıdını kullanırız?

Kredi kartı kullanıyoruz…

Adım adım bizi takip edebilecek bir yol daha.

Kullandığımız bilgisayar ve dijital cihazların bir IP adresi bir de cihaz adresi var (MaC ID).

Bizim de T.C. Kimlik numaralarımız, cep telefonu numaralarımız var.

Çoğunlukla “bu kadar detaya kim dikkat edecek?” diye ciddiye dahi almıyoruz ama malum:

Şeytan ayrıntıda gizlidir…

Büyük verinin bizim detay dediğimiz sınırlılıkları var. Allahtan..

Verinin depolanması, çeşitliliği, yoğunluğu, analiz zamanı ve analiz maaliyeti.

Ama dedim ya. Şeytan ayrıntıda gizlidir.

Standart olarak yaptığımız her şey ‘standart veri’; standart dışı yaptığımız her şey ise ‘spesifik veri’.

Fazla akademi olacak ama büyük abinin yöntemi ne bu konuda?

İstatistik, olasılık, diferansiyel, lineer cebir. Bunlara ait algoritmalar ve planlama.

Aletler: Kümeleme, regresyon, sınıflandırma, en yakın eşleştirme, karar ağaçları, boyut indirgeme, yapay sinir ağları ve veri madenciliği.

Özetle modern istatistik bilimi…

Zuckerberg  veriyi satarsa! Ve lakin itiraf da etti, satmış. Büyük abi bilimsel yöntemlerle çalışır. Zuckerberg ortada olanı ve duyulanı. Peki başka kimler veriyi satıyor veya veriyor? Zorla veya gönüllü.

Birkaç uygulanmış projeyi örnek gösterelim mi?

Trafik yoğunluğu projesi: Hollanda istatistik bürosu yol sensörlerinden alınan bilgiyle, türlerine göre araçların süratlerini algılayarak ışıkları ve hız tahditlerini belirliyor.

Sosyal medya analizi: Yine Hollanda istatistik bürosu sosyal medyada turistleri ve halkını izleyerek, sosyal medyada halkın ve turistlerin ne konuştuğunu izliyor. Hatta tasnif edimiş ekonomik duruma göre  duyguları ve hatta mutluluğu analiz ediyor.

Suç önleme: Newyork polisi 911 kayıtlarından ve telefon coğrafi kayıtlarından gerçek zamanlı suç analizi yapabiliyor.

Amerika Seatle, Los Angeles gibi şehirlerde önleyici polis hizmetleri kapsamında cinayetleri %12, hırsızlığı %24 düşürmekle övünüyor.

En önemli hatta hayati kalem ne biliyor musunuz?

Siber istihbarat…

Zuckerberg ne sattı?

Seçimlerde kazanan partiler ne aldı?

Bunu tarih gösterecek.

Devletimiz, Kalkınma Bakanlığı bünyesinde 2014-2018 Bilgi Toplumu Plan Stratejisi hazırladı. Bu yıl 2018 ve ben maalesef Türkiye’de veri depolama haricinde bir analiz göremedim.

Analiz bu branşın bilim adamlarının işi ve memlekette bu hususta yetişmiş ancak bir avuç adam var. Bunlardan da maalesef biz şu analizi yapıyoruz’u dinleyemedim. Daha da acısı bilimsel toplantılarda da bir analiz örneği de göremedim.

Veri büyük…

Uzman az…

Milli uzman kullanmazsan, milli ve hassas veriyi çok maaliyetli olarak depolar; götürür kendi elinle teslim edersin Büyük abiye…

Büyük abi bizi gözetlemeye gözetliyor da korkarım deponun kontrolü de farelere teslim ediliyor.

İyi tarafından düşünürsek belki de ABD’de matematiksel modelin zirvelerinden olan NASH gibi bir profesör de bizden çıkar. (Akıl Oyunları filimini seyredin. Şiddetle tavsiye ederim)

“Büyük abimiz beni senelerce kullandı” der.

Çağımızın bilimi..

Büyük veri, Büyük analiz, Büyük abi…

Yaşasın büyük devlet…

Çünkü küçüklerin yaşama şansı 21.yüzyılda çok az olacak.

Ya büyük olursun.

Devlet olursun…

Ya yok olursun…