Henüz yazar hakkında detaylı bilgi verilmemiştir.
Cumhurbaşkanı Erdoğan geçtiğimiz günlerde resmi düzeyde Özbekistan’ı ziyaret etti. Cumhurbaşkanını, Taşkent Uluslararası Havalimanında Özbekistan Başbakanı Abdulla Aripov karşıladı. Karşılamada; Özbekistan Dışişleri Bakanı Abdulaziz Kamilov, Taşkent Valisi Jakhongir Ortikhodjaev ile Türkiye’nin Taşkent Büyükelçisi Ahmet Başar Şen ve elçilik personeli hazır bulundu. Erdoğan 2016 yılının kasım ayında da bu ülkeyi ziyaret etmişti. Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev ise 25 Ekim 2017 tarihinde Türkiye’ye resmi bir ziyaret gerçekleştirmişti.
Türkiye, 16 Aralık 1991 tarihinde Özbekistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke olmuş, 4 Mart 1992 tarihinde ise iki ülke arasında diplomatik ilişkiler kurulmuştur. Özbekistan ile 2017 yılına kadar doksanın üzerinde ikili anlaşma ve protokol imzalanmış, karşılıklı çok sayıda üst düzey ziyaret gerçekleştirilmiştir. Ancak Özbekistan- Türkiye ilişkilerinin uzunca bir süredir gergin olduğu bilinmektedir. Türk dünyasının bu iki büyük ülkesi arasındaki ilişkilerin düşük olması, bizler için istenen bir durum değildir şüphesiz.
Özbekistan’ın müteveffa Cumhurbaşkanı İslam Kerimov’un, Türkiye’yi muhaliflerin desteklediği yönündeki suçlamaları sonucunda ilişkiler kopma noktasına gelmiş, Türkiye’de öğrenim gören Özbekistanlı öğrenciler apar topar geri çağrılmış, vize uygulanmaya başlanmıştı. Türkiye’nin ilişkileri iyileştirmek adına çaba gösterdiğini görmekteyiz. 2003’te dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan Özbekistan’ı ziyaret etmiş ancak sonuç alamamıştı. Bunda Özbek muhalif lideri Muhammed Salih’in bir kez daha Türkiye’de ağırlanması, 2005’te Özbekistan’da gerçekleşen Andican Katliamı’nda Türkiye’nin, BM’de Kerimov yönetimini eleştiren rapora imza atması ve kınaması etkili olmuştur.
2012 yılında Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun, New York’ta BMGK temasları çerçevesinde Özbekistan Dışişleri Bakanı Kamilov ile görüşmesi ile iyi ilişkiler için çalışmalar yeniden hız kazanmıştır. Taraflar 2013-2015 dönemini kapsayacak şekilde bir işbirliği planı hazırlanmasına karar vermişlerdi. Bu şekilde kesilen ilişkiler yeniden başlamıştır. 2014’de Soçi Olimpiyatlarında Erdoğan ve Kerimov görüşmüşler, bunun akabinde Davutoğlu temmuz ayında bu ülkeyi ziyaret etmiştir.
Atılan adımlar, yapılan ziyaretler sonucunda ekonomik ilişkilerde kısmi iyileşme yaşanmış ancak iki ülkenin arası tam anlamıyla düzelmemişti. Kerimov’un ölümü sonrası Cumhurbaşkanı olan Şevket Mirziyoyev’in ülkesini dışa açan politikalar izlemeye başlaması ile değişmeye başladı. Yeni Cumhurbaşkanı hem bölgesel hem de küresel anlamda işbirliğine önem vermektedir. İlk resmi ziyaretini Türkmenistan’a, ikinciyi de Kazakistan’a yapmış, ardından Rusya, Kırgızistan ve Çin’e gitmiştir. Yurtdışına yaptığı altıncı ziyaret ise Türkiye’ye olmuştur. Bu aynı zamanda Mirziyoyev’in bölge ülkeleri dışında yaptığı ilk resmi ziyarettir.
Erdoğan’ın iade-i ziyaret olarak görülebilecek Özbekistan seferi iki ülke arasındaki yakınlaşmanın sağlamlaşması adına önemlidir. Erdoğan, “Özbek kardeşlerimizle ilişkilerimizde yeni bir sayfa açmak istiyoruz.” sözleri ile sorunların aşılması yönündeki niyetimizi ifade etmiştir.
Şevket Mirziyoyev ile bir dizi siyasi, askeri, iktisadi, kültürel ve savunma sanayi konuları üzerinde görüşülmüş ve çeşitli antlaşmalar yapılmıştır. İmzalanan yaklaşık 3 milyar dolarlık anlaşmalarla geçmiş gerginliklerin unutulması ve kültürel ve ekonomik bağların kuvvetlendirilmesi adına mühim bir adım atılmıştır.
Ziyaretin önemli simgesel anları ve anlamları vardır. Erdoğan’ın, Özbekistan Âli Meclisi’nde yaptığı konuşmada Erkin Vahidov’un, Abdülhamit Çolpan’ın Türkiye ve Türkistan temalı şiirlerini okuması iki ülke ilişkilerinin tarihi ve kültürel arka planına gönderme yaptığı için önemlidir.
Liderlerin Buhara ziyareti yine bu anlamda önemlidir, medeniyetimizin incisi olan bu şehirde kültür mirasımızın, manevi dünyamızın önderlerinden Bahaüddin Nakşibendi Hazretlerinin türbesi ve külliyesinin ziyareti ilişkilerin derinliğini vurgulayacaktır.
Ayrıca iki cumhurbaşkanının katıldığı Türkiye-Özbekistan İş Forumu tarihi İpek Yolu’nun yeniden canlanmasına yönelik bir göndermedir.
Özbekistan’la Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi oluşturulması kararı alınması da sevindirici bir gelişmedir.
Özbekistan’da Buhari Enstitüsü açılmasına ve burada her iki ülkenin ilahiyatçılarının araştırmalar yapmasına karar verilmiştir. Ayrıca bir de Maturidi Akademisi kurulması için çalışmalar yapılması kararlaştırılmıştır. Bu faaliyetler Türkistan’a yönlendirilmek istenen radikal hareketlerin ve İslami terörize etmeye çalışan grupların faaliyetleri karşısında atılan önemli bir adım olarak görülmelidir.
Bu ziyaretin en önemli adımı ise Özbekistan’ın Türk Keneşi ’ne katılacağını açıklamasıdır[1]. Türk devletleri arasındaki işbirliğinin önemli kurumlarından biri olan Türk Konseyi’nde Özbekistan’ın eksikliği hissedilmekteydi. Mirziyoyev, “Ankara’daki görüşmede Erdoğan, Türk Konseyi ofisinde Özbekistan’ın bayrağının eksik olduğunu söylemişti. Biz, artık bu konuda anlaştık. Artık Türkiye’deki Türk Konseyi ofisinde Özbekistan’ın bayrağı da dalgalanacaktır. Bu, küçük bir mesele değil. Uzun yıllar sonra Özbekistan, Bişkek’te yapılacak gelecek zirvede yeniden yer alacaktır.[2]” sözleri ile bu müjdeyi vermiştir. Türk Keneşi Özbekistan ile daha da güçlenecektir. Türkiye- Özbekistan ilişkilerinin iyileştirilmesi adına Kazakistan’ın çabaları da gözden kaçmamalıdır. Ayrıca Türkistan Cumhuriyetlerinin aralarında oluşturmaya çalıştıkları Orta Asya Devletler Birliği oluşumu yakın gelecekte önem kazanacaktır. Bu birliğin uzakta da olsa doğal üyesi sayılması gereken Türkiye’nin bölgedeki tüm ülkelerle ilişkilerini en üst düzeyde tutması gerekmektedir.
Türkiye’nin başta komşuları olmak üzere tüm ülkelerle ilişkilerini geliştirmesi, sorunları lehine çözmeye çalışması elbette ki önemlidir. Ancak Türk Cumhuriyetleri ile ilişkiler sadece uluslararası politikanın veya devletlerarası ilişkilerin bir unsuru olarak görülemez, bunlarla iyi ilişkiler salt önem değil mutlaklık taşır.
[1] Kurum hakkında bilgi için bkz. http://www.turkkon.org/tr-TR/AnaSayfa
