İsmail Yakıt

Tüm yazıları
...

İbn Haldun’a göre devletlerin ömrü ve Osmanlı İmparatorluğu- V

1950’de Denizli’nin Tavas İlçesi Kızılcabölük Bucağı’nda dünyaya geldi. İlk ve ortaokulu memleketinde, liseyi Denizli’de bitirdi. Yüksek tahsilini Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde (1970-1974) tamamladı. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından burslu olarak Fransa’ya gönderildi. “Paris-IV Sorbonne Üniversitesi’nde” Doktora yaptı (1974-1979). Doktora tez çalışmaları esnasında, Sorbonne Üniversitesi’nde Mukayeseli Felsefeler Dalı’nda İhtisas Diploması aldı (1976). Kahire (Mısır) Üniversitelerinde araştırmalarda bulundu (1976-1977). Paris Tıp Fakültesi’nin Juvisy Dokümantasyon Merkezinde araştırmalar yaparak “Anthropologie biologique” sertifikası aldı (1978). 1979’da İslam Felsefesi ve Mukayeseli Felsefeler dalında Paris-IV Sorbonne Üniversitesi’nde hazırladığı evrim teorileri üzerindeki Doktora tezini “Pekiyi” dereceyle savunarak yurda döndü. Erzurum Atatürk Üniversitesi İslami İlimler (İlahiyat) Fakültesi’ne Dr. Asistan olarak girdi (1980). KKTC’nde Yedek Subay olarak askerlik yaptı (1980-1981). Yardımcı Doçent oldu (1982). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü Türk-İslam Düşüncesi Tarihi Anabilim Dalı’na naklen tayin oldu(1984). Doçent oldu(1986). İslam Felsefesi Profesörlüğü’ne yükseltildi ve akabinde S.D.Ü. İlahiyat Fakültesi Kurucu Dekanlığı’na tayin edildi(1993). Üç dönem arka arkaya dekanlık yaptı(1993-2003). Bu arada Sosyal Bilimler Enstitüsü Kurucu Müdürlüğü görevini de yürüttü (1993-1999). Akdeniz Üniversitesi Felsefe Bölümü Bilim Tarihi ve Felsefesi Anabilim Dalı Başkanlığına atandı (2010). Bir dönem Bölüm Başkanlığı da yaptı.(2014-2017) 2017 yılı Temmuz ayında yaş haddinden emekli oldu.

Fransızca ve Arapça bilen Prof. Dr. İsmail Yakıt’ın birçok yayını bulunmaktadır. Çalışmalarının bir kısmı İngilizce, Fransızca, İspanyolca, Arapça, Almanca, Özbekçe, Uygurca ve Japoncaya çevrilmiştir.

İletişim:ismailyakit@gmail.com 

İsmail Yakıt

DOĞU DÜNYASI

Doğu’da pek çok devlet gelip geçmiştir. Bunların hepsini burada anlatmak mümkün değildir.  Uzak Doğu’dan itibaren Batı’ya doğru kurulan devletleri belli başlıklar altında sıralayalım.

1-Japonya

Japon adalarına yerleşim M.Ö. sekizbin yıllarına dayanır. Yüzyıllar hep çeşitli klan toplulukların birbirlerine hüküm sürmek için yaptıkları savaşlarla geçmiştir. Esas varlıklarını krallık kurulduktan sonra ortaya koymuştur.

 

  • Asuka dönemi (M.S. VI.Yüzyıl-VIII.Yüzyıl ortası) = 150 yıl
  • Nara dönemi  (710-794)                                            =  84 yıl
  • Heian dönemi (794-1185/ll92)                                   = 391 yıl
  • Kamakura dönemi   (1185/1192-1333)                      = 141 yıl
  • Aşikaga (Muromaçi)  dönemi (1333-1582 )              =  249 yıl
  • Diktatörler dönemi (1582-1616)                                 = 252 yıl
  • Meici çağı  (1868-1912 )                                              = 44 yıl
  • Faşizm çağı (1927-1937 )                                             = 10 yıl
  • II. Dünya savaşı (1937-1945)                                      s = 8 yıl

 

2-Çin

Çok eski çağlara kadar götürülen Çin’in tarihi, efsanelerle doludur. İlk Çin hanedanı Şialar hakkında kesin bilgiler yoktur. Ancak M.Ö. III. bin yılın sonuna doğru hüküm sürdükleri anlaşılıyor. Çindeki krallıklar kendi içinde sürekli el değiştirmiştir.

  • Şanglar      (M.Ö.1770-1050 )                                  = 720 yıl
  • Coular        (M.Ö.1050-M.S.221)                           = 1271 yıl
  • Çinler          (M.Ö. 221- M.S. 206 )                          = 427  yıl
  • Çien hanlar (M.Ö. 206-M.S.9  )                                = 215  yıl
  • Hou hanlar   (23-220)                                                = 197 yıl
  • Üç krallık (220-316  )                                                 = 96 yıl
  • Altı hanedan (316-581)                                              = 265 yıl
  • Sueiler       (581-618  )                                               = 37 yıl
  • Tanglar      (618-907)                                                 = 289 yıl
  • Beş hanedan (Vu Dai)  (907- 978)                            = 71 yıl
  • Songlar (960-1279)                                                   = 319 yıl
  • Yüenler (1280-1368)                                                 = 88 yıl
  • Mingler (1368-1644)                                                 = 276 yıl
  • Çingler(1644-1840)                                                   =196 yıl
  • Avrupalıların yayılması (1840-1894)                         = 54 yıl
  • Çin-Japon savaşından devrime kadar (1894-1911)     =17 yıl
  • Devrimden sosyalizme (1911-1949)                           =38 yıl
  • Çin Halk Cumhuriyeti (1949-1976)                            = 27 yıl

3-Rusya

Slavlar M.Ö. Bininci yılın sonunda ortaya çıktılar. Rus adı IX. Yüzyıldan itibaren Doğu Slavlarının kurduğu devlet için kullanılır oldu. IX.-XII. Yüzyıllar arası hüküm süren Kiev devletinin yıkılışından sonra kuruldu.

  • Vladimir-Suzdal Rusyası (1125-1240)                    = 115 yıl
  • Moğol Egemenliği           (1240-1480)                    = 240 yıl
  • Moskova Devleti(Çarlık Rusya) (1380-1570)        = 190 yıl
  • Kargaşalar ve Romanovlar    (1565-1667)              =  102 yıl
  • Aydın despotlar dönemi (Büyük Petro ve halefleri) (1689-1825)   =136 yıl
  • Otokrasi ve modernleşme (1825-1917)                     = 92 yıl
  • Rus çarlığının yıkılışı ve devrim(Sovyet Rusya)   (1917-1991)  = 74 yıl

 

4-İslam Öncesi Yemen, İran  ve Ortadoğu

 Buralarda kurulan devletlerin hepsini burada sıralamak mümkün değil ancak belli başlı olanlarını verelim:

  • Seba devleti (M.Ö. 750-115)                                   = 635 yıl
  • Himyeriler    (M.Ö.115-M.S.525)                          = 640 yıl
  • Sâsâniler       (M.S.224-651                                     = 427  yıl
  • Tedmür Devleti (M.S.262-273)                               = 11 yıl
  • Bizans(Doğu Roma)İmparatorluğu (395-1453)      = 1058 yıl

Bu devletlerin uzun ömürlü olanları içinde pek çok kez hanedan değişikliği olmuş, pek çok iç savaş geçirmiştir. Ancak birileri idareyi ele alıp devletin devamını sağlamıştır.

 

ARAP DEVLETLERİ

Araplar İslamiyet’ten sonra hem Doğu’da hem de Batı’da devletler kurdukları için müstakil bir başlık altında ele aldık :

  • Emevîler    (661-750)                                              = 89 yıl
  • Abbasîler    (750-1258)                                           = 508 yıl
  • Endülüs Emevîleri  (756-1031)                              = 275 yıl
  • Fâtimiler           (910-1171)                                     = 261 yıl
  • Ağlebîler (800- 909)                                               = l09  yıl
  • Benî  Ahmer Devleti    (1232-1492)                       = 260 yıl

 

TÜRK DEVLETLERİ

Bilindiği gibi Türkler de tarihte pek çok devlet kurmuşlardır. Kurulan bu devletler hem Doğu  hem de Batı’da yer aldığından Türk devletlerini de ayrı bir başlık altında ele almak zorundayız. Burada sadece belli başlı olanlarını sıralayacağız.

Göktürk Devleti   (552-582)    = 30 yıl . Devlet 582 de ikiye ayrılır. 48 yıl sonra 630 da Çin himayesi altına girer. Toplam 78 yıl bağımsız kalmışlardır..

  • Sâmânoğulları  (874-999)                                       =125 yıl
  • Karahanlılar      (840-1042)                                   = 202 yıl
  • Doğu Karahanlılar  (1042 –1211)                           =169 yıl
  • Batı Karahanlılar     (1042-1212 )                           =170 yıl
  • Büyük Selçuklular   (1000-l092)                              = 92 yıl
  • Kirman Selçukluları  (1092-1187 )                           = 95 yıl
  • Harezmşahlar        (1097-1231 )                             = 134 yıl
  • Artuklu Beyliği      (1101-1409)                             = 308 yıl
  • Danişmentli Beyliği    (1092-1178 )                         = 86 yıl
  • Eyyubîler           (1171-1348)                                  = 177 yıl
  • Karakoyunlu Devleti  (1380- 1469)                          = 89 yıl
  • Akkoyunlu Devleti      (l350-1502 )                        = 152 yıl
  • Delhi Türk Sultanlığı (1260 –1413)                        = 207 yıl
  • Özbek Hanlığı  (1428 – 1599)                                 = 171 yıl
  • Hint-Türk İmparatorluğu(Babürlüler)  (1526-1858)=332 yıl
  • Osmanlı İmparatorluğu  (1299-1923)                     = 624 yıl